Опыт

Приготовь для опыта:

Спички, миску, воду, мыло, 1 кусочек сахара.

В миску с водой положи несколько спичек. Расположи их звездой, а в центре звездочки дотронься до воды заостренным кусочком мыла; спички тотчас же разбегутся в стороны: они боятся мыла.

Чтобы собрать спички, окуни в воду в центре кусок сахара.

Спички — большие лакомки; они тотчас же подбегут поближе и

соберутся вокруг него.

Вместо спичек можно пустить на воду маленьких рыбок, вырезанных из дерева.

Փորձ 1

Պատրաստվեք փորձի.

Լուցկի, աման, ջուր, օճառ, 1 հատ շաքարավազ։

Մի քանի լուցկի լցրեք ջրի ամանի մեջ։ Դասավորեք դրանք աստղով, իսկ աստղի կենտրոնում դիպչեք ջրին սրածայր օճառի կտորով; Լուցկիները անմիջապես կցրվեն կողքերին. նրանք վախենում են օճառից:

Լուցկիները հավաքելու համար շաքարավազի կտորը թաթախեք ջրի կենտրոնում։

Լուցկիները մեծ գուրմաններ են; նրանք իսկույն մոտ են վազում և

հավաքվել նրա շուրջը.

Լուցկիների փոխարեն կարող եք ջրի մեջ դնել փայտից փորագրված մանր ձուկ։

Տիեզերքը և ես

Մարս կամ Հրատ (լատիներեն՝ Mars), Արեգակնային համակարգի Արեգակից հեռավորությամբ չորրորդ և չափերով յոթերորդ մոլորակն է։ Մոլորակի զանգվածը կազմում է Երկրի զանգվածի 10,7 %-ը։ Իր Մարս անունը ստացել է հռոմեական պատերազմի աստված Մարսի պատվին, հունական դիցաբանությունում՝ Արես։ Երբեմն Մարսը անվանում են «կարմիր մոլորակ» մակերևույթի կարմրավուն երանգի պատճառով, որը ստացվում է երկաթի օքսիդի պատճառով։

Մարսը երկրային խմբի մոլորակ է նոսր մթնոլորտով (մթնոլորտային ճնշումը մակերևույթի մոտ 160 անգամ փոքր է երկրայինից)։ Մարսի մակերևույթային ռելիեֆի առանձնահատկություններից են հարվածային խառնարանները, ինչպես նաև հրաբուխները, հովիտները, անապատները և բևեռային սառցե գլխարկները։

Մարսը ունի երկու բնական արբանյակ՝ Ֆոբոսը և Դեյմոսը (հին հունարենից թագմանաբար – «վախ» և «սարսափ» – Արեսի երկու որդիների անունները, որոնք ուղեկցում էին նրան մարտի ժամանակ), որոնք համեմատաբար փոքր են (Ֆոբոսը – 26×21 կմ, Դեյմոսը – 13 կմ կտրվածքում) և ունեն անկանոն ձև։

Մարսի ռելիեֆը ունի շատ յուրահատուկ առանձնահատկություններ։ Մարսի հանգած հրաբուխ Օլիմպոսը հանդիսանում է Արեգակնային համակարգի ամենաբարձր լեռը[7], իսկ Մարիների հովիտները ամենամեծ կիրճն է։ Դրանից բացի, 2008 թվականի հունիսին «Նեյչր» (Nature) ամսագրում հրապարակված երեք հոդվածներում տեղեկացվում էր այն մասին, որ Մարսի հյուսիսային կիսագնդում է գտնվում Արեգակնային համակարգում հայտնի ամենամեծ հարվածային խառնարանը։

Մարսը ունի երկրայինին նման պտույտի պարբերություն և տարվա եղանակների փոփոխություն, սակայն նրա կլիման շատ ավելի ցուրտ է և չոր։