УРОК 2

1 . Какие футбольные клубы вы знаете? За какие болеете? Кто ваш
любимый футболист? Приходилось ли вам смотреть футбольный матч
на стадионе?

Мадрид, Арсенал, Бавария,

нет

2 . Составьте рассказ «На стадионе». Вам помогут следующие слова и
словосочетания: 
решили пойти на стадион, пришли вовремя, заняли
места, любители футбола, полные трибуны, интересный матч, упорная
борьба, матч закончился со счётом, забил гол, вратарь.

нет

3 . Прочитайте текст. Скажите, почему болельщики (երկրպագուներ) так
любят футбол.

я не знаю

ЗА ЧТО МЫ ЛЮБИМ ФУТБОЛ?

Современный футбол начинает свою историю в XII веке в Англии. Тогда
в футбол играли на рыночных площадях и улицах. Играли с утра и до
вечера. Количество игроков могло превышать сто человек. Можно было
играть руками и ногами, разрешалось хватать игрока, владеющего мячом,
сбивать его с ног. Французский путешественник Гастон де Фуа, наблюдая
за игрой в футбол, воскликнул: «Если англичане называют это игрой, то,
что же они называют дракой?!»
Король Эдуард II в 1313 году запретил играть в футбол в городе. Играть
стали за городом.
В 1389 году король Ричард II установил самые суровые наказания и даже
сме՛ртную казнь за игру в футбол.
Но, несмотря на запреты, народ продолжал играть в футбол. И через
двести лет запрет отменили. Народ сумел защитить свою любимую игру.
Кто придумал футбол? В футбол играли ещё в Древнем Египте. Учёные
нашли не только изображения людей, играющих в мяч, но и сами мячи. В
футбол играли и в Древнем Риме для тренировки воинов, и в Древней Греции.
Но именно в Англии футбол получил своё название, и поэтому Англия
считается родиной футбола. Забавно, что это название игра получила в
приказе короля Эдуарда III о её запрете.
Победа в футболе определяется не только техникой и мастерством.
Сила воли и желание победить становятся решающими.
По материалам интернета.

  • сме՛ртная казнь – մահապատիժ
  • Ответьте на вопросы

я не любитель футбола

1.Когда начинается история футбола? 2. Как раньше в Англии играли в
футбол? 3. Что случилось, когда король Эдуард II запретил играть в футбол в
городе? 4. Почему запрет на футбол отменили? 5. В какой стране придумали
футбол? 6. Почему Англия считается родиной футбола ?

ИНТЕРЕСНЫЕ ФАКТЫ О ФУТБОЛЕ

Футбол — самый популярный вид спорта в мире. В него играют более 250 миллионов человек в более чем 200 странах!

Первый футбольный мяч был сделан из свиного пузыря. Представляете, как он подпрыгивал?

Самый длинный футбольный матч длился более 7 дней. Да, вы правильно прочитали! Он проходил в Англии в 1883 году и закончился со счетом 25-0.

Самый молодой игрок, когда-либо забивший гол в чемпионате мира по футболу, был ему всего 17 лет. Его звали Пеле, и он стал легендой футбола!

Самый быстрый гол в истории чемпионата мира по футболу был забит всего через 10,8 секунд. Это было так быстро, что некоторые зрители даже не успели сесть!

  1. В 1957 году в Германии за несколько секунд до завершения футбольного матча в ворота одной из команд был забит победный гол. При этом судья не заметил, что нападающий подправил мяч рукой, и засчитал гол. Тогда на поле вышел местный священник и стал громко увещевать победившую команду признаться, как было дело. Слова пастыря возымели действие. Футболисты признались в том, что забили мяч неправильно. Судья гол отменил, и встреча закончилась вничью.

2 . Это случилось в начале 60-х годов после футбольного матча в Порту-Алегри (Бразилия). Возбужденные зрители выскочили на поле стадиона и направились к арбитру. Перепугавшийся судья изо всех сил пустился в раздевалку. Не остановившись перед этим препятствием, болельщики взломали дверь. Судья забился в угол и в полуобморочном состоянии дожидался страшной участи. Однако, как оказалось, зрители просто хотели… поблагодарить его за отличное судейство.

3. ФИФА обгоняет Международный олимпийский комитет и ООН по количеству членов. На данный момент в ФИФА 208 членов и это больше, чем в Международном олимпийском комитете и ООН на 3 и 16 соответственно.

4 . FIFA образовали восемь государств: Голландия, Швейцария, Дания, Бельгия, Франция, Швеция, Испания и Германия. Одни только немцы не явились на столь важную встречу, а свое решение передали по телеграфу. ЮАР был первым членом ФИФА не из Старого света.

5 . По правилам до 1912 года вратари имели право брать мяч в руки на всей своей половине, были случаи, когда они забивали гол руками. Первые официальные правила футбола были приняты 8 декабря 1863 года в Англии. От этой даты берёт начало история футбола в мире.

6 . До середины 1960-х годов замены в футболе были запрещены, и если вратаря травмировали, его место занимал полевой игрок.

7 . До 1875 года роль перекладины на футбольных воротах играла обыкновенная верёвка, натянутая на вертикальные шесты.

8 . Впервые бутсы с шипами появились в Англии в конце XIX столетия. Раньше шипы изготавливались в основном из кожи или резины, в настоящее время — из алюминия или пластмассы.

7. “Рука Бога” — один из самых знаменитых футбольных голов в истории, забитый аргентинцем Диего Марадоной на 51-й минуте четвертьфинала чемпионата мира по футболу 1986 года против Англии. Матч состоялся 22 июня 1986 года на стадионе «Ацтека» в Мехико.

8 . Гол столетия — гол, признанный лучшим за всю историю чемпионатов мира по футболу по итогам опроса, организованного на сайте FIFA во время проведения первого мирового чемпионата XXI века. Он был забит аргентинцем Диего Марадоной на 54-й минуте четвертьфинала чемпионата мира по футболу 1986 года против Англии. Матч состоялся 22 июня 1986 года на стадионе «Ацтека» в Мехико. «Гол столетия» завершил блестящий прорыв Марадоны в штрафную английской команды, в ходе которого он обыграл шесть игроков, включая и вратаря. Всего за три минуты до этого Марадона забил крайне спорный гол, получивший название «руки Бога».

9 . Оказывается, 11-метровый удар по воротам противника назван в честь ирландского эксперта по правилам футбола Джона Пенальти, который в 1891 предложил назначать такой удар за грубую игру или игру рукой защищающейся команды в пределах ее штрафной площади.

10. В истории футбола бывали случаи поедании карточек и не только. Например, в 1983-м в Бристоле Майк Бэгли съел страницы из блокнота арбитра, на которых были записаны его нарушения. В 1989 году Фернандо д’Эрколи, игравший за итальянский клуб «Пьянта», съел красную карточку, которую рефери предъявил футболисту за грубую игру. А в 2002-м Хосе Мария Лопес Силва из фарм-клуба мадридского «Реала» укусил судью за плечо за то, что тот показал ему красную карточку.

11. Туман – настоящая напасть для английского футбола. Все поле и трибуны окутаны непроницаемой пеленой. Нападающий Джордж Одц после одной из таких игр, которая закончилась со счетом 3:3, сказал: «Я точно помню, что забил пять мячей, но не знаю, в какие ворота». Кроме того, по окончании игры судья обнаружил, что за каждую команду играло по 18 человек.

12 . В 1980 г. во время футбольного матча в румынском городе Тимишоаре между местной «Политехникой» и командой бразильского клуба «Атлетико» произошел удивительный случай. Нападающий бразильской команды на скорости ворвался в штрафную, затем вышел один на один с вратарем противника. Румынский голкипер бросился в ноги бразильцу, который подскочил и врезался головой в штангу. Конструкция не выдержала такого удара, и штанга переломилась пополам. Для ремонта ворот пришлось задержать игру на 20 минут, а вот бразилец, как ни в чем не бывало, продолжал играть.

13. В конце 70-х годов в матче мексиканских команд судья Гонсалес показал 26 красных карточек. После удаления за грубую игру нескольких игроков обе команды кинулись выяснять кто прав. Когда прения перешли во всеобщую драку, пришлось удалить всех футболистов. Тренеров, выбежавших на поле, постигла такая же участь, их выпроводили с поля.

14 . В футболе нередко случаются громкие скандалы, один из которых произошел 21 декабря 1983 года, когда состоялся матч чемпионата Европы между аутсайдером отборочного цикла сборной Мальты и командой Испании. Для того чтобы опередить лидеров группы голландцев, испанцам нужна была победа с разницей в 11 мячей. Удивлению зрителей и УЕФА не было предела, когда игра закончилась со счетом 12:1. Все были уверены в подкупе, но при изучении видеозаписей ничего не обнаружено. Вот только потом долго ходили слухи о том, что в тот год сборная Мальты встретила Рождество на одном из престижных курортов. .

15 . Футбол – это не только красивая игра, но и безудержные переживания болельщиков, которые могут выливаться в различного рода инциденты. Английские власти подсчитали ежегодный ущерб, причиняемый частному и государственному имуществу разъяренными болельщиками. Получилась немалая сумма – сорок миллионов фунтов стерлингов.

16 . Первые официальные правила футбола были приняты 8 декабря 1863 года в Англии. От этой даты берёт начало история футбола в мире.

17. Во время матча на первенство Англии между командами «Ноттингем Форест» и «Лестер Сити» снежная пурга усиливалась с каждой минутой. Видимость на поле пропала полностью. В начале второго тайма судья вынужден был прекратить встречу. Прошло минут десять, и игроки «Лестера» с удивлением заметили, что в раздевалке нет их вратаря. Тут же отправились на поиски и обнаружили его в воротах. Когда ему объяснили, что матч уже давно прерван, он заявил: «А я то удивляюсь, откуда у наших нападающих столько прыти?».

  • По первоначальному плану, первый в мире футбольной ассоциации в Англии, футбол должен был быть любительским видом спорта, и поэтому запрещалось платить футболистам заработную плату. И даже вводились правила, которые исключали команды из футбольной ассоциации и игроков отстраняли от соревнований. Но эти правила просуществовали лишь три года, через которые их отменили. Это привело к созданию первой в истории футбола профессиональной лиги.
  • Трофей Кубка мира стали называть именем первого президента ФИФА.
  • Трофей имел еще одно название – «Кубок богини Нике», который после трех побед сборной Бразилии перешел к ней навсегда.
  • Футбольная кричалка «Оле-Оле-Оле» происходит из Испании, где слово «Оле» выкрикивалось на корриде или танцах фламенко. А там оно появилось путём трансформации из слова «Аллах», которое произносили при молитвах арабы, захватившие Испанию в 8 веке.
  • Футбол официально запрещен в шести странах, включая Афганистан, Кампучию и Гренландию. Интересно, что футбол (соккер, то есть европейский футбол) разрешен для игры в штате Юта, США, только при условии, что поле расположено не ближе, чем в 1.5 миле от церкви.
  • Самой титулованной сборной в истории футбола считается сборная Бразилии, на ее счету 5 титулов. И это единственная страна, которая участвовала во всех чемпионатах мира, не пропустив ни одного.
  • Пенальти – штрафной удар с 11 метров. Название удара закрепилось после того как его предложил ирландец Джон Пенальти, и он был исполнен в матче ирландской футбольной лиге..
  • Раньше, перед футбольным матчем капитаны обеих команд обменивались друг с другом цветами в знак уважения.
  • Сборная Норвегии по футболу – единственная команда в мире, ни разу не проигравшая бразильцам. Сборные двух держав встречались на поле 4 раза, при этом дважды норвежцы победили, а в двух остальных случаях свели счет к ничьей.
  • Самый титулованный клуб в истории футбола – ФК Барселона. В её активе 85 трофеев. 
  • Глава судейского корпуса раздумывал над тем, как сгладить языковой барьер между арбитрами и игроками, когда ему на глаза попался светофор. Так футбольные судьи перестали делать записи в блокнотах и стали показывать футболистам желтые и красные карточки, понятные в любой стране мира.
  • Футбольное поле становится полосатым не из-за того, что его засевают травой разных сортов, а в результате работы газонокосильщиков – они не только срезают побеги, но и пригибают ее в разные стороны, создавая иллюзию полос. Такая расцветка поля не только радует глаз, но и помогает судьям в отслеживании офсайдов.
  •  80% всех футбольных мячей в мире производятся в Пакистане, причём три четверти из них — в городе Сиялкот.
  • Незадолго до чемпионата мира по футболу 1966 года в Англии главный его трофей был украден с публичного показа. К поискам подключили полицию и Скотланд-Ярд, но обнаружили кубок через семь дней в зарослях кустарника одного из лондонских садов благодаря собаке по кличке Пиклз, гулявшей там с хозяином. После победы на чемпионате сборной Англии собака была приглашена на банкет и получила право облизать тарелки футболистов.
  • Жюль Риме — первый в истории футбола президент ФИФА.
  • Современный мяч изобрел Ричард Линдон. В качестве камеры для футбольного мяча сначала использовались свиные пузыри, а позже была изобретена резиновая камера. 
  • Известно, что Лев Яшин был не только футбольным вратарём, но и хоккейным. В 1953 году он стал обладателем Кубка СССР по хоккею и бронзовым призёром чемпионата СССР. Яшина уже хотели позвать в хоккейную сборную на чемпионат мира, но он решил сконцентрироваться на футболе. Лев Яшин — лучший вратарь XX века по версиям ФИФАМФФИИСWorld SoccerFrance Football и Placar. Входит в список лучших игроков XX века по версиям VenerdìGuerin SportivoPlanète Foot и Voetbal International. Единственный вратарь в истории, получавший «Золотой мяч». Считается одним из первых вратарей в мировом футболе, широко освоившим игру на выходах и по всей штрафной площадке.
  • Единственный человек, три раза становившийся чемпионом мира как игрок, — Пеле (на чемпионатах 1958, 1962 и 1970 годов).
  • В истории футбола есть игрок, который играл под номером «0». Это марокканец Хишам Зеруали. Болельщики Абердина дали ему прозвище «Zero» и после этого игрок взял себе футболку с номером «0».
  • Лионель Месси, первый футболист, который получил четыре награды «Золотой мяч».
  • Самый быстрый футболист в мире – португалец Криштиану Роналду. Его скорость бега достигает до 39,2 км/ч.
  • Стенли Мэтьюз несколько раз признавался лучшим футболистом Англии и один раз — лучшим футболистом Европы. За всю свою спортивную карьеру, длившуюся до 50-летнего возраста, он ни разу не был удалён с поля и даже не получил ни одного предупреждения. На прощальном матче королева Елизавета II пожаловала ему рыцарский титул, что стало первым подобным случаем среди футболистов.
  • Некоторые футбольные вратари помогают своей команде не только сохранить ворота «сухими», но и забивать голы, исполняя пенальти и штрафные. Особенно часто такой стиль игры исповедуют южноамериканские голкиперы. Больше всех преуспел за всю историю футбола бразилец Рожерио Сени, забив более 80 мячей.
  • Широко известен также экстравагантный вратарь из Парагвая Хосе Луис Чилаверт. Он забил 62 гола, но остаётся единственным голкипером, кому удалось сделать хет-трик в одном матче.

Դարձվածքներ

1.Գլուխ բառով գրի՛ր հնարավորինս շատ դարձվածքներ: Գրածդ դարձվածքներից որևէ մեկը նկարի՛ր, փորձի՛ր զավեշտալի պատկեր ստանալ: 

Գլուխ կոտրել, գլուխ տանել, գլուխ բերել, գլուխ բռնել, գլուխ գցել, գլուխ բարձրացնել:

2. Ստեղծի՛ր պատմություն դարձվածքներով՝ օգտագործելով առնվազն 5 դարձվածք:

Մի անգամ ընկերոջս էի սպասում, այնքան երկար, որ աչքս ջուր կտրեց: Նա եկավ այնքան գլուխս տարավ, որ ուզում էի գլուխս առնել և փաղչել:

3.Նկարի՛ր հետևյալ դարձվածքները և բացատրի՛ր դրանց իմաստը. ինչքանո՞վ է տարբերվում դարձվածքի բացատրությունը նկարից:

Ձեռքերը լվանալ-հրաժարվել

Աչքի լույսը լինել-ուրախություն

Սիրտը թեթևանալ-հանգստանալ

Բերանը բաց մնալ-զարմանալ

4. Ընդգծի՛ր ճիշտ դարձվածքը, դիմացը գրի՛ր բացատրությունը.

Բերանը բաց մնալ Դուռը բաց մնալ

Զարմանքից քար կտրել Զարմանքից ջուր կտրել

Ձեռքերը լվանալ Մատները լվանալ

Աշխարհով մեկ լինել Աշխարհով երկու լինել

Սիրտ առնել Ստամոքս առնել

Գլուխը կախել Գլխարկը կախել

5.Ինքդ ստեղծի՛ր որևէ լեզվական խաղ դարձվածքների վերաբերյալ: 

Հարի Բրաունի, «Նամակ դստերը»

Շուտով  Ծննդյան  տոներն  են,  և  ես  նորից  չգիտեմ`  ինչ  նվիրել  քեզ:  Ես  գիտեմ,  որ  դու  սիրում  ես  գրքեր,  խաղեր  ու  շորեր:  Բայց  ես  ուզում  եմ  քեզ  նվիրել  մի  բան,  որը  քեզ  հետ  կլինի  ընդմիշտ:  Այնպիսի  մի  բան,  որը  քեզ  ամեն  Ծննդյան  տոներին  կհիշեցնի  իմ  մասին:  Եվ  ես,  կարծես,  գիտեմ,  թե  ինչ  կարող  եմ  քեզ  տալ:  Մի  պարզ  ճշմարտություն,  որի  մասին  ես  միանգամից  չեմ  իմացել:  Եթե  դա  դու  հիմա  հասկանաս,  այն  քո  կյանքն  ավելի  լավը  կդարձնի:  Դու  ավելի  պաշտպանված  կլինես  խնդիրներից:  Ես  քեզ  նվիրում  եմ  մի  պարզ  ճշմարտություն:

Ոչ  ոք  պարտավոր  չէ  ինչոր  բան  անել  քեզ  համար:

Ինչ  է  դա  նշանակո՞ւմ:  Ինչպե՞ս  կարող  է  այդ  պարզ  ճշմարտությունն  այդքան  կարևոր  լինել:  Հնարավոր  է,  հիմա  այս  ամենը  քեզ  կարևոր  չի  թվում,  բայց  այս  սկզբունքը  կփրկի  քո  կյանքը:  Ոչ  ոք  չի  ապրում  քեզ  համար,  իմ  սիրելի  բալիկ,  որովհետև,  դու  դու  ես,  և  ուրիշ  ոչ  ոք:  Ամեն  մեկն  ապրում  է  իր  համար,  իր  երջանկության  համար:  Եվ  ինչքան  շուտ  դա  հասկանաս,  այնքան  արագ  կազատվես  սպասումից,  որ  ինչ-որ  մեկը  քեզ  կարող  է  երջանիկ  դարձնել:  Դա  նշանակում  է,  որ  ոչ  ոք  պարտավոր  չէ  քեզ  սիրել:

Եթե  ինչոր  մեկը  քեզ  սիրում  է,  ուրեմն`  դու  յուրահատուկ  ես,  դու  նրան  դարձնում  ես  երջանիկ:

Փորձիր  հասկանալ,  թե  այդ  ո՞ր  յուրահատկության  համար  են  քեզ  սիրում  և  ջանքեր  գործադրիր,  որ  սիրեն  ավելի  շատ:  Եվ  եթե  մարդիկ  քեզ  համար  ինչ-որ  բան  են  անում`  միայն  այն  պատճառով,  որ  ուզում  են:  Ուրեմն,  դու  ինչ-որ  մի  պատճառով  թանկ  ես  նրանց  համար:  Բայց  ոչ  այն  պատճառով,  որ  ինչ-որ  մեկը  պարտավոր  է  քեզ  ինչ-որ  բան:  Դա  նշանակում  է,  որ  ոչ  ոք  պարտավոր  չէ  հարգել  քեզ:  Որոշ  մարդիկ  բարի  էլ  չեն  լինի:  Բայց  հենց  դու  հասկանաս,  որ  մարդիկ  պարտավոր  չեն  լինել  բարի,  կսովորես  խուսափել  մարդկանցից,  որոնք  քեզ  ցավ  են  պատճառում:  Այո,  դու  էլ  քո  հերթին  ոչ  ոքի  համար  ոչինչ  անել  պարտավոր  չես:  Եվ  նորից.  ոչ  ոք  պարտավոր  չէ  ինչ-որ  բան  անել  քեզ  համար:

Դու  ավելի  լավը  պետք  է  դառնաս  միայն  քեզ  համար:

Այդ  դեպքում  ուրիշներն  էլ  կձգվեն  դեպի  քեզ,  կցանկանան  աջակցել  քեզ,  կիսվել  քեզ  հետ:  Եթե  ինչ-որ  մեկը  չի  ցանկանա  քեզ  հետ  լինել,  խնդիրը  դու  չես  լինի:  Եթե  դա  տեղի  ունենա,  ուրեմն  փնտրիր  ուրիշ  հարաբերություններ,  որոնք  դու  ես  ուզում:  Թող  ուրիշի  խնդիրը  քո  խնդիրը  չդառնա:  Երբ  դու  հասկանաս,  որ  շրջապատի  սիրուն  ու  հարգանքին  պետք  է  արժանանալ,  երբեք  անհնարինը  չես  սպասի  ու  չես  հիասթափվի:  Ուրիշները  չպետք  է  կիսվեն  քեզ  հետ  իրենց  զգացմունքներով,  մտքերով:  Բայց  եթե  դա  անում  են,  ուրեմն  դու  արժանի  ես  դրան:  Դու  կարող  ես  հպարտանալ  քո  ունեցած  սիրով,  ընկերների  հարգանքով,  բայց  մի  մտածիր,  որ  այդպես  էլ  պետք  է  լինի,  այդպես  կարող  ես  շատ  հեշտ  կորցնել  ձեռք  բերածդ:  Նրանք  քեզ  օրենքով  չեն  պատկանում,  այդ  ամենին  պետք  է  արժանանալ:

Իմ  ուսերից  կարծես  քար  ընկավ,  երբ  հասկացա,  որ  ոչ  ոք  պարտավոր  չէ  ինձ  համար  ինչ-որ  բան  անել:  Մինչև  այն  պահը,  երբ  չգիտեի  դա,  ես  չափազանց  շատ  ջանքեր  էի  գործադրում,  երբ  չէի  հասնում  իմ  ուզածին:

Ոչ  ոք  պարտավոր  չէ  ինձ  հենց  այնպես  հարգել,  ընկերություն  անել  ինձ  հետ,  սիրել,  ապահովել  իմ  զարգացումը:

Արդյունքում,  իմ  հարաբերությունները  միայն  շահեցին,  ես  սովորեցի  լինել  մարդկանց  հետ,  որոնց  հետ  ուզում  եմ  լինել,  և  անել  այն  ամենը,  ինչ  ուզում  եմ:  Այդ  ընկալումն  ինձ  տվեց  ընկերներ,  գործընկերներ,  սիրելիներ,  պոտենցիալ  հաճախորդներ:  Այն  ինձ  միշտ  հիշեցնում  է,  որ  իմ  ուզածը  ստանալ  կարող  եմ,  եթե  հաջողվի  ուրիշ  մարդու  համար  լսելի  դառնալ:  Ես  պետք  է  հասկանամ,  թե  ինչ  է  նա  զգում,  ինչն  է  նրա  համար  կարևոր,  ինչ  է  նա  ուզում:  Միայն  այդ  դեպքում  ես  կհասկանամ`  ուզո՞ւմ  եմ  այդ  մարդու  հետ  կապ  ունենալ,  թե՞  ոչ:  Դժվար  է  երկու  բառով  բացատրել,  թե  ինչ  եմ  սովորել  այս  տարիների  ընթացքում:  Բայց  գուցե  ամեն  Տոնին  դու  կարդաս  այս  նամակը  ու  ամեն  անգամ  ավելի  ու  ավելի  շատ  բան  հասկանաս:  Հուսով  եմ,  այդպես  էլ  կլինի,  որովհետև  պետք  է,  որքան  հնարավոր  է,  շուտ  հասկանալ.  ոչ  ոք  պարտավոր  չէ  ինչ-որ  բան  անել  քեզ  համար:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1.Ո՞րն է նամակի հիմնական գաղափարը։

Հոր խորուրդ դստերն այն էր, թե ինչպես ճիշտ ապրել ։ Տարեցտարի աղջիկ ավելի խորը կհասկանար նամակի իմաստը։

2.Նամակում ի՞նչ խորհուրդներ է նա տալիս դստերը՝ կյանքի բավարարվածություն գտնելու համար։

Ոչ  ոք  պարտավոր  չէ  ինչոր  բան  անել  քեզ  համար:
Եթե  ինչ—որ  մեկը  քեզ  սիրում  է,  ուրեմն`  դու  յուրահատուկ  ես,  դու  նրան  դարձնում  ես  երջանիկ:
Դու  ավելի  լավը  պետք  է  դառնաս  միայն  քեզ  համար:
Ոչ  ոք  պարտավոր  չէ  ինձ  հենց  այնպես  հարգել,  ընկերություն  անել  ինձ  հետ,  սիրել,  ապահովել  իմ  զարգացումը:

3.Ինչպե՞ս է հեղինակը սահմանում երջանկությունը։ Համաձա՞յն եք այդ սահմանման հետ։

Եթե  ինչ—որ  մեկը  քեզ  սիրում  է,  ուրեմն`  դու  յուրահատուկ  ես,  դու  նրան  դարձնում  ես  երջանիկ:

4.Արդյոք նամակի խորհուրդները կարող են օգտակար լինել տարբեր ժամանակաշրջաններում։

Այո, նամակն ամեն ագամ նորովի կընկալվի։

5.Ընտրի՛ր նամակից 2-3 կարևոր հատված և մեկնաբանի՛ր, թե ինչու են դրանք քեզ համար նշանակալի կամ ոգևորող։

Ոչ  ոք  պարտավոր  չէ  ինչոր  բան  անել  քեզ  համար:
Դու  ավելի  լավը  պետք  է  դառնաս  միայն  քեզ  համար:

6.Գրի՛ր քո նամակը հարազատիդ կամ ընկերոջդ՝ նամակից ոգեշնչված։ Ի՞նչ խորհուրդներ կարող ես տալ դու:

Մամ ջան ուզում եմ, որ դու միշտ լավ լինես, դու ամենաբարի մարդն ես, որին երբևէ հանդիպել եմ:

7.Նամակի հիման վրա ստեղծի՛ր երկխոսություն հայրիկի և դստեր միջև, որտեղ նրանք քննարկում են կյանքի խոչընդոտներն ու երջանկությունը:

-Սիրելիս,դու ոչ ոքի ոչինչ պարտավոր չես,դու ամեն ինչ կարող ես անել,միայն թե քեզ լավ լինի,-ասաց հայրիկը:

-Հայր,շնորհակալ եմ բարի խորհրդի համար,ես միշտ կհիշեմ քեզ ու քո խորհուրդը,-ասաց աղջիկը։

English

1.New clothes do not have holes in them, but the old ones sometimes
do.

  1. Sleeves don’t get longer when you wash them. They get shorter.
  2. Good shirts are not cheap. They are expencive
  3. The neck of Dave’s shirt wasn’t too big. It was too small
  4. Dave loved his old shirts, but he hated his new one.

Գոյականի տեսակները

1. Յուրաքանչյուր շարքի չորս բառերն ի՞նչ ընդհանուր հատկանիշ ունեն, որ նույն շարքի մի բառը չունի:

ա) Պապ բ) Հովհաննես Թումանյան

Արշակ Երկրորդ

նվագախումբ

Ձենով Օհան

Հայաստանի Հանրապետություն

2.Փորձի՛ր պարզել, թե հատուկ անուններից որոնք են չակերտներում գրվում:

Մենք վաղուց ենք անցել <<Քաջ Նազարը>>:

Շատ եմ հավանում Սարոյանի <<Գեղեցիկ սպիտակ ձիու ամառը>> պատմվածքը:

Այս գիրքը հրատարակել է <<Շաղիկ>> հրատարակչությունը:

Ընկերս աշխատում է <<Նոր դպրոց>> հրատարակչությունում:

Ամենաշատը սիրում եմ աշակերտական <<Ծիր Կաթին թերթը>>:

Կարդացե՞լ ես երիտասարդների <<Լրագիր օր>> շաբաթաթերթը:

Իրերը տեղավորել էր Էրեբունի հյուրանոցում ու հասել ընկերներին:

Ամերիկյան <<Գրումման Էրկրաֆ>> ընկերությունը Բեն Ֆրանկլին սուզվող ապարատն ստեղծել է խորջրյա ուսումնասիրությունների համար:

Գագարինը առաջին մարդն էր, որ <<Վոստոկ>> տիեզերանավով տիեզերք թռավ:

3.Տրված հատուկ անունները տեղադրի՛ր նախադասություններում՝ համապատասխանաբար կետադրելով:

Ապոլոն-11, Հաղթանակ, Հազարան բլբուլ, Կիևյան, Ջերմուկ, Դունկան, Աքսորականներն անտառում:

Հեքիաթներից ամենաշատը սիրում եմ Հազարան բլբուլ:

Կիևյան և Հաղթանակ կամուրջները Երևանի ամենագեղեցիկ կառույցներից են:

1969թ. ամերիկացի աստղագնացները դունկան տիեզերանավով վայրէջք կատարեցին Լուսնի վրա:

Նավապետ Գրանտի երեխաներն էլ դարձան  Ապոլոն-11զբոսանավի ուղւորներ, և բոլորով գնացին խիզախ ծովայինին գտնելու:

Ջերմուկ հանքային ջուրը բուժիչ նշանակություն ունի:

Խորասուզված կարդում էր Մայն Ռիդի «Աքսորականներն անտառում» արկածային վեպը:

ձ. Ա և Բ խմբի բառերի տարբերությունը գտի՛ր: Ի՞նչ անուն կտաս խմբերից յուրաքանչյուրին:

Ա. Սեղան, մարդ, բաժակ, քար, ծառ, սար, օդանավ, ջուր, լուսին, ժամացույց, հայելի, զարդատուփ:

Այս խմբի բառերը գոյականներ են, որոնք ցույց են տալիս առարկա։

Բ. Վախ, ուրախություն, վտանգ, րոպե, կարոտ, սեր, թախիծ, ենթադրություն, հետաքրքրություն, շփոթություն:

Այս խմբի բառերը ևս գոյականներ են, որոնք ցույց են տալիս զգացմունք։

Գոյականի թիվը

5. Տրված գոյականները հոգնակի դարձրու:

Գլուխ, թվական, աստղ, երկիր, սենյակ, հարևան, ծառ, պտուղ, տեր, ժապավեն, մարդ, կին:

Գլուխ – գլուխներ

թվական – թվականներ

աստղ – աստղեր

երկիր – երկրներ

սենյակ – սենյակներ

հարևան – հարևաններ

ծառ – ծառեր

պտուղ – պտուղներ

տեր – տերեր

ժապավեն – ժապավեններ

մարդ – մարդիկ

կին – կանայք

6. Տրված բառերի բաղադրիչները գծիկով բաժանի՛ր: Բոլոր բառերի առաջին բադադրիչներն ի՞նչ նմանություն ունեն:

Օրինակ՝

գառնարած = գառն — արած,

բեռնակիր = բեռն — ա — կիր,

մատնել = մատն — ել:

Գառնուկ = գառն — ուկ 

Բեռնել = բեռն — ել 

Դռնակ = դռն — ակ

Թոռնիկ = թոռն — իկ

Լեռնային = լեռն — ային

Ծոռնիկ = ծոռն — իկ

Հարսնուկ = հարսն — ուկ

Մատնոց = մատն — ոց

Ողնաշար = ողն – ա — շար

Ձկնկիթ = ձկն — կիթ

Ոտնաման = ոտն — աման

Մկնդեղ = մկն — դեղ

7. Տրված գոյականները հոգնակի՛ դարձրու: Ո՞ր մասնիկով են նրանք հոգնակի դառնում:

Բեռ = բեռներ 

Գառ = գառներ

Դուռ = դռներ

Եզ = եզներ

Թոռ = թոռներ

Լեռ — լեռներ

Ծոռ = ծոռներ

Հարս = հարսներ

Ձուկ = ձկներ

Մատ = մատներ

Մուկ = մկներ

Նուռ = նռներ

Այս բոլոր գոյականները հոգնակի են դառնում ներ մասնիկով

8. Տրված բառերի բաղադրիչները գծիկով բաժանի՛ր: Բոլոր բառերի վերջին բաղադրիչներն ի՞նչ նմանություն ունեն:

Հեռագիր = հեռու – ա – գիր

Հարթավայր = հարթ — ա – վայր

Լրագիր = լուր – ա – գիր

Գետաձի = գետ – ա – ձի

Մեծատառ = մեծ – ա – տառ

Նստատեղ = նստել – ա – տեղ

Առագաստանավ = առագաստ – ա – նավ

Բոլոր բառերի վերջին բաղադրիչները գոյականներ են:

9. Բացատրիր, թե ինչո՞ւ տրված բառերի հոգնակին ոչ թե -ներ, այլ -եր մասնիկով է կազմվել (բառի կազմությանն ուշադրաթյուն դարձրո՛ւ):

Նախապապ-եր, ծովաշն-եր (փոկեր), հնդկահավ-եր, ճակատամարտ-եր, լաստանավ-եր, դաշտավայր-եր, գետաձի-եր:
Որովհետև այստեղի գրված բոլոր բառերը վերջանում են միավանկ բառերով:

10. Երկու խմբի գոյականները նախ վանկատի՛ր, հետո դրանց հոգնակին կազմի՛ր և օրինաչափությունը բացատրի՛ր:

Օրինակ՝

ար — կըղ, նը — կար,

արկղ — արկղեր, նկար — նկարներ:

Ա. Վագր, աստղ, սանր, անգղ, կայսր, զեբր:
Վա-գըր-վագրեր
աս-տըղ-աստղեր
սա-նըր-սանրեր
ան-գըղ-անգղեր
կայ-սըր-կայսրեր
զեբր-զե-բըր-զեբրեր:
Ա շարքի բոլոր բառերի երկրորդ վանկը կազմվում է գաղտնավանկ ը-ով և հոգնակին կազմվում է եր-ով

Բ. Խրճիթ, ձկնիկ, դպրոց, գրիչ, կռիվ, գլուխ, տղա, կրակ:
Խըր-ճիթ-խրճիներ
ձըկ-նիկ-ձկնիկներ
դըպ-րոց-դպրոցներ
գըր-իչ-գրիչներ
կըռ-իվ-կռիվներ
գըլ-ուխ-գլուխներ
տը-ղա-տղաներ
կըր-ակ-կրակներ
Բ շարքի բոլոր բառերի առաջին վանկը կազմվում է գաղտնավանկ ը-ով և հոգնակին կազմվում է ներ-ով:
11. Տրված գոյականները դարձրո՛ւ հոգնակի և տեղադրի՛ր նախադասությունների մեջ:

Անգղ, կեղտաջուր, աստղ, գետաձի, հեռագիր, ճակատամարտ:

Երկնքում մեկ-մեկ վառվեցին աստղերը, ամեն ինչ լռեց:

Հին զինվորը հիշում է բոլոր ճակատամարտերը, որոնց ինքը մասնակցել է:

Ցրիչը մեկ ժամում բոլոր հեռագրերը  բաժանեց:

Միայն անգղերն էին սավառնում այդ բերդի վրա:

Հետո կեղտաջրը դուրս եկան ջրից ու, լայն բացելով ահռելի երախները, խոնարհվեցին հանդիսա-տեսներին:

Գետաձիերը ամեն օր գետն են լցվում ու հոսում դեպի ծով:

12. Տրված բառերը դարձրո՛ւ հոգնակի և տեղադրի՛ր նախադասությունների մեջ:

Սուզանավ, ծովախորշ, լողափ, մանր, ծովափիղ, արկղ:

 Ծովափղերը ավելի փոքր են, քան բծավոր փոկերը:

Փոկերն ափից շատ հեռու չեն գնում, մեծ մասամբ ծովախորշերի ու գետաբերանների մոտ են հանդիպում:

Խորտակված սուզանավերի անձնակազմերը փրկելու համար հատուկ սարք են ստեղծել, որն անվանում են Մոմսենի փրկարար զանգ:

Այս ու այն կողմ թափթփված արկղերը հուշում էին, որ երեկոն սովորական ավարտ չի ունեցել:

Մայրը խոշոր ելակներն ընտրեց մուրաբայի համար, իսկ մանրերով տորթը զարդարեց:

Մարդկանց շնաձկներից պաշտպանելու համար հատուկ ցանցեր են դրել Հարավային Աֆրիկայի, Ավստրալիայի, Մեքսիկական ծոցի բոլոր լողափների երկարությամբ:

Առանձգականության ուժ , ուժի չափումը:Նոյեմբերի 18֊22.

Այլ մարմինների ազդեցության շնորհիվ կարող են փոխվել ոչ միայն տվյալ մարմնի արագությունը, այլև` ձևն ու չափերը: Մարմինը կարող է սեղմվել, ձգվել, ծռվել, ոլորվել:Արտաքին ազդեցության հետևանքով մարմնի ձևի, չափերի փոփոխությունը կոչվում է դեֆորմացիա կամ ձևափոխություն:

Նկարում պատկերված պարանը, ցանցաճոճը, արտաքին ազդեցությունների շնորհիվ փոխում են իրենց ձևն ու չափերը, այսինքն` դեֆորմացվում են:Մարմինը դեֆորմացնելիս առաջանում է ուժ, որը ստիպում է նրան վերականգնել իր սկզբնական ձևն ու չափերը: Այդ ուժն անվանում են առաձգականության ուժ:
Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ և աշխատում է վերականգնել մարմնի սկզբնական ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ:

Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ և աշխատում է վերականգնել մարմնի սկզբնական ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ:
Երբ ծանրոցը դնում ենք հենարաններ ունեցող տախտակի վրա, տախտակը ճկվում է։ Նրա մեջ առաջացած առաձգականության ուժը բեռի վրա ազդում է ուղղաձիգ դեպի վեր և հավասարակշռում է ծանրոցի կշիռը։ Բեռը հեռացնելուց հետո տախտակը վերականգնում է իր ձևը, հետևաբար նրա դեֆորմացիան առաձգական է: 

Ուժը՝ որպես ֆիզիկական մեծություն, կարող է ունենալ տարբեր արժեքներ։ Ուժի մեծությունը որոշում են ուժը չափող սարքով՝ ուժաչափով։ Կախված նրանից, թե որքան է սեղմվել կամ երկարել ուժաչափի զսպանակը, մենք եզրակացնում ենք նրա վրա ազդող ուժի մեծության մասին:

Ուժաչափերի գործողության հիմքում ընկած է հավասար ուժերի ազդեցությամբ զսպանակի՝ միևնույն չափով երկարելու կամ սեղմվելու հատկությունը։

Պարզագույն ուժաչափը կազմված է տախտակին մի ծայրով ամրացված զսպանակից, որի մյուս ծայրը ազատ է և վերջանում է հորիզոնական ցուցիչով։ Զսպանակին ամրացված սլաքը ցույց է տալիս չափվող ուժի մեծությունը:
Ուժի չափման միավորը Նյուտոնն է (1 Ն):
Ուժի միավոր է նաև կիլոնյուտոնը(կՆ):
1կՆ=1000Ն:

Առանձգականության ուժ՝ տեսանյութ:

Դասարանական առաջադրանք

Պատասխանել հարցերի

  1. Ո՞ր ուժն է կոչվում առանձգականության ուժ:

    Մարմինը դեֆորմացնելիս առաջանում է ուժ, որը ստիպում է նրան վերականգնել իր սկզբնական ձևն ու չափերը: Այդ ուժն անվանում են առաձգականության ուժ:
  2. Ե՞րբ են առաջանում մարմինների ձևափոխություն:

    Արտաքին ազդեցության հետևանքով մարմնի ձևի, չափերի փոփոխությունը կոչվում է դեֆորմացիա կամ ձևափոխություն:
  3. Ուժի չափման միավորը ի՞նչպես է կոչվում:

    Ուժի չափման միավորը Նյուտոնն է (1 Ն):

«Հացը»

Հրանտ Մաթևոսյան, «Հացը»

Հարցեր և առաջադրանքներ

1.Պատմվածքից դու՛րս գրիր անծանոթ բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:

հանդ-արոտավայր
դիզել-կուտակել
խաշամ-ծառերից թափված աշնանային տերև

2. Ո՞վ է պատմվածքի գլխավոր հերոսը, բնութագրի՛ր նրան:

պատմվացքի գլխավոր հերոս դպչոցի գերազանցիկ տղայ էր

3.Ինչպե՞ս է հեղինակն արտահայտում հացի արժեքը մարդու կյանքում։

Հեղինակ հացը արտահայտում է որպես շատ կարևոր բան մարդու կյանքում։

4.Ինչպե՞ս է հեղինակը նկարագրում բնությունը:

Աշնան արևը մեղմորեն ջերմ էր։ Աշնան մեղմ արևի մեջ գեղեցիկ էին ծիծեռնակների լուռ բները, այգու խնձորենիները, որոնք ղեռ ունեին մի երկու խնձոր, իմ մայրիկի մեղմ ժպիտը, շիկավուն շանը, որ պառկել էր իմ ոտքերի մոտ ու ննջում էր, և աքաղաղի կարմիր կատա՛րը, և կեռասի ծառը, որ հանկարծ սկսեց ծվծվալ։ Ես նայեցի այգուն, տեսա կեռասի ծառը և դեղնափորիկ թռչունին, որ այդքան ուշ աշունով ծառին կեռաս էր գտել և զարմանքից ծվծվում էր։ Ես հասկացա, որ աշնան մեղմ արևի մեջ ամեն ինչ թախծոտ ու գեղեցիկ է և միակ տգեղը ես եմ, որովհետև ձևացնում եմ, թե գրքի պատճառով չէի ուզում մեր խոզերը փնտրելու գնալ։

5. Գրի՛ր նամակ պատմվածքի գլխավոր հերոսին՝ արտահայտելով կարծիդ նրագործողությունների վերաբերյալ:

6.Կազմի՛ր 3 նախադասություն՝ օգտագործելով «հաց», «աշխատանք» և «բնություն» բառերը։

Հաց պատրաստվում է ալյուրից։
Աշխատանքն է սիրունացնում մարդուն։
Բնություն Դիլիջանում սիրունացնում է։

Մաթեմատիկա 2-րդ գլուխ. Փաթեթ 3

310. Հետևյալ իրադարձություններից որո՞նք են պատահույթներ.
ա) Դուք դուրս եք գալիս տնից և հանդիպում եք Ձեր վերևի
բնակարանում ապրող հարևանին։
բ) Ուժգին քամի է փչում, իսկ ծառերի տերևները չեն շարժվում։
գ) Սեղանի թենիս խաղալիս Դուք հաղթել եք Ձեր ընկերոջը (որը
նույնքան լավ է խաղում, որքան Դուք)։

դ) Թռչնակը ներս կթռչի Ձեր սենյակը։


311. Հետևյալ իրադարձություններից որո՞նք են հավաստի.
ա) Դուք միացրել եք լույսը, իսկ լամպը չի վառվել։
բ) Զամբյուղում 10 խնձոր կար։ Երբ զամբյուղի մեջ դրեցին ևս
մեկ խնձոր, այնտեղ եղավ 11 խնձոր։

գ) Զամբյուղում 5 տանձ կար։ Երբ զամբյուղի մեջ 4 խնձոր էլ
դրեցին, այնտեղ եղավ 9 խնձոր։
դ) Հրաձիգը կրակել է և դիպել թիրախին։
ե) Չորս մարդու համար ճաշ պատրաստելիս խոհարարը պղնձի
մեջ լցրեց կես տուփ աղ։ Ճաշը աղի ստացվեց։


312. Հետևյալ իրադարձություններից որո՞նք են անհնար.
ա) Դրամը նետելիս ընկել է «զինանիշ»։
բ) Գիշերը ծագել է արևը։
գ) Դուրս գալով փողոց՝ Դուք հանդիպել եք Տիգրան Ա արքային։
դ) Հաջորդ շաբաթ վատ եղանակ կլինի։
ե) Դուք մուրճով խփել եք ռելսին, և ձայն է հնչել։
զ) Հավաքակայանում միայն մարդատար մեքենաներ կան։
Այնտեղից դուրս է գալիս մի ավտոբուս։


313. Ո՞ր իրադարձությունն է պատահական, ո՞րը՝ հավաստի, ո՞րը՝
անհնար.
ա) Գցում են խաղոսկրը. կբացվի 1, 2, 3, 4, 5, 6 թվերից որևէ
մեկը
-պատահական
բ) Գնել են մի փոշեկուլ. պարզվել է, որ այն խոտան է։
գ) Հայաստանցի մարզիկը կդառնա օլիմպիական խաղերի
չեմպիոն։
դ) Աքաղաղը ձու է ածել։-Անհնար
ե) Գցել են խաղոսկրը. բացվել է 6 թիվը-Հավաստի
զ) Գցել են խաղոսկրը. բացվել է 10 թիվը։
է) Աֆրիկայում Կոնգո գետը ծածկվել է սառույցով։
ը) Անկոչ հյուր է եկել։
թ) Հրանոթը կրակել է. լսվել է դղրդյուն։

  1. Բերե՛ք պատահական, հավաստի և անհնար իրադարձությունների
    երկուական օրինակ։

հավաստի-գցել են խաղոսկրը. ընկել է 5

Անհնար- կովը ձու է ածել

  1. Բերե՛ք պատահական փորձի երեք օրինակ։

գցում են խաղոսկրը. կնկնի 1,2,3,4,5,6 թվերից մեկը

  1. Տուփում կա 10 կոնֆետ: Նրանցից 9-ը կարմիր թղթով են, մեկը`
    կապույտ: Տուփից, առանց նայելու, հանում են մեկ կոնֆետ:
    Կարելի՞ է արդյոք նախապես ասել, թե այն ինչ գույնի կլինի: Ի՞նչ
    երկու պատահական իրադարձություններ կարող են տեղի
    ունենալ:

պատահականություն և հավաստի

  1. Քանի՞ ելք ունի խաղոսկրը նետելու պատահական փորձը:

1/6

  1. Զամբյուղում կան կարմիր, դեղին և կանաչ խնձորներ: Զամբյու-
    ղից մի խնձոր են հանում: Ի՞նչ ելքեր ունի այդ պատահական
    փորձը:

1/3

  1. Քանի՞ ելք ունի այն պատահական փորձը, երբ միաժամանակ
    նետվում է երկու մետաղադրամ:

2/4

Վանո Սիրադեղյան, «Բուքը, երգը, երեխան»

Երեխան արդեն հասնում էր դպրոցին։ Վազքից արդեն անցել էր քելքի։ Վախենում էր գլուխը վեր առնի՝ դպրոցը տեսնի սպասվածից հեռու։ Նաև թիփին աչքերին էր խփում, և երեխան գնում էր՝ փալաս կեպին աչքերին քաշած։

Դպրոցին, փաստորեն, հասել էր, մնում էր հասնի շեմին։ Չորս պատերի ապահովության հեռանկարից արդեն տաքանում էր։ Կամ լավ թմրել էր։ Այդպես գլուխը կախ գնալու դեմ էր առնելու դռանը և իրեն հաճելի անակնկալ էր մատուցելու։

Երեխան այնքան էր ինքն իրեն ապավինել, այնքան էր մտել ինքն իր մեջ, որ մրմռացող ոտքերը այլևս իրենը չէին։ Նա արդեն ոտքերին օգնել չէր կարող և ճիշտը դրանց գոյությունը ուրանալն էր։ Եթե ոտքերը իրենը չեն, ուրեմն ցավն էլ իրենը չի, խորամանկում էր երեխան։

Ձեռքից եկածը արել էր. գուլպայի ծակ թաթը ձգել, ոտքի տակ էր դրել, ոտքին մեծ, պոռթած կոշիկների ներսը դարման ու քուրջ էր խցկել, ձեռքն ընկածով կապոտել էր, բայց կարծես բան արած չլիներ։ Սառած, անզգալի, պրոտեզի վրա քաշած կոշիկի նման, ուրիշի ոտքին եղածի նման անհաղորդակից կային ու տարօրինակ էլ էր, որ հետը գալիս էին։ Այսինքն, առաջն ընկած գնում էին։

Երեխան հասավ դռանը ու դուռը չբացած՝ ներսում էր… Դուռը դեմ ընկավ, ու երեխան ցրտից ոտքից գլուխ դաղվեց։ Ուրեմն, դեռ ներսում չէր։

— Հարութ քեռի,— կանչեց,— սառա, Հարութ քեռի։

Երեխային թվաց հեռվի՜ց, դանդաղ, միջանցքով գալիս են։ Գալիս—չեն հասնում։ Դռան դեմ անակնկալի եկած երեխան անպաշտպան էր։ Այդքան չզգալու տված ցուրտը, այդքան իրենից վանած, արհամարհած ու չարացած ցուրտը մեկեն, վրիժառու խփել էր երեխային։ Կամքը հաշվարկված էր որոշակի տարածության, որոշակի ժամանակի համար և հիմա իր գործը արել՝ վերացել էր։ Սառնամանիքի դեմ նոր խաղ սկսել չէր լինի, և կամազուրկ մարմինը ցրտի բերանը տված՝ երեխան տղամարդավարի մղկտում էր։ Ու ամեն պահ ներսում հայտնվելու հույս ուներ։

Դռան փեղկը հույսով ետ գնաց ու դխկոցով դեմ առավ նիգին։

— Էսքան շուտ ո՞ւր ես եկել, այ լակոտ։

Հանգը այնպես չէր, թե՝ այ որդի, բա դու մեղք չե՞ս, բա դու քուն ու դադար չունե՞ս… Ձայնը քնահարամ եղած հարբածի չարություն ուներ, բայց երեխան չարությունը բիձու փնթփնթոց հասկացավ։


Լավ մարդուն նեղություն տալու համար երեխան մեղավորություն զգաց և արդեն որպես ներս մտած՝ բացատրեց, արդարացավ.

— Հարութ քեռի,— ասաց,— վազելով եմ եկել՝ շուտ հասա։

— Իմ գործը չի, Ավագը կարգադրել է չթողնեմ։

Երեխան կարծեց լավ չարդարացավ։

— Ավագը չի իմանա, Հարութ քեռի, կմտնեմ նստարանի տակ։

— Գնա ձեր թախտի տակ մտի,— ասաց։

Երեխան կարծեց հոգու հետ խաղ են անում։ Կարծեց հետագա վայելքն են ձգելով քաղցրացնում։

— Ավագը իմ մոր քեռու տղեն է, Հարութ քեռի, բաց արա։

— Գնա, գնա,— ասաց,— մի անգամ էլ ետ վազի արի՝ ժամը կգա։

Երեխան առաջին պահ չհավատաց, բայց հեռացող ոտնաձայնը իրոք հեռանում էր։ Երեխայի խելքը մտավ, որ, ուրեմն, ճիշտը տուն գնալ—դառնալն է։ Եթե դուռը չեն բացում, ուրեմն ճիշտը դա է, ու իր լավն են ուզում։ Բայց բուքը, մութը, բքից սսկված, տեղները չմատնող շները… Երեխան դպրոցի մատույցներում ձեռքի փայտը վախի հետ շպրտել էր՝ ո՞նց գտներ։ Հետո, ախր, ո՞նց կարող էր տուն գնալ—դառնալը ավելի հարմար լինել։ Իսկ եթե հարմար չէ, դուռն ինչո՞ւ չբացեցին… Երեխայի միտքն էլ էր սառչում։ Իսկ ոտքերը ինքնաբերաբար դոփդոփում էին։ Երեխան արդեն պարում էր։ Բայց ուսը գցած շորի պայուսակը լնգլնգում էր և գրպանիկի թանաքամանը կարող էր շուռ գալ։ Երեխան ձախ ձեռքը հանեց թևատակից, շորի վրայից բռնեց թանաքամանը, բութ, սառչող մատով խցեց բերանը։ Հիմա կարող էր ապահով թռչկոտել։

Ձախ ձեռքն էլ ոտքերի հետ սառչում էր։ Ականջներին երեխան կամքի գերագույն լարումով ձեռք չէր տալիս. տրորեր՝ մղկտոցը սաստկանալու էր։ Միտքը ցրտից, ցավից շեղել էր պետք։ Մի բան անել պետք էր։ Հիշեց, որ գրպանում հացի կտոր կա, աջ ձեռքն էլ թևատակից հանեց, կոխեց գրպանը՝ լիքը ձյուն էր, ձյան տակ հացը քարացել էր։ Եվ երեխան սկսեց երգել.Այսքան ուրախ կյանքը մեր ընկեր էսինչն է տվել,Այսքան ուրախ կյանքը մեր ընկեր էսինչն է տվել…

— Սովից ցնդել ե՞ս, այ լակոտ։

Երեխան քարացավ։ Ամոթից մի երկվայրկյան նույնիսկ տաքացավ։ Իր երգելը երգեցողության դասատուն անգամ լսած չկար, իսկ սա Ավագն էր։ Երեխան կուչ եկավ ու սպասում էր, որ վզակոթին տան։ Միաժամանակ սպասում էր դուռը բացվելուն։ Լարումից երեխան մի քիչ էլ տաքացավ։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1.Բառարանի օգնությամբ գրի՛ր ընդգծված բառերի բացատրությունը:

թիփի -Բուք
կամազուրկ – Կամքից զուրկ, թուլակամ:
ապավինել – Պատսպարվել:
մատույց-Որևէ տեղի՝ թշնամու դիրքերին՝ ռազմական օբյեկտներին ևն մոտենալու՝ հարվածելու մերձավոր կետ՝
վայր:
դարման -դեղ

2. Ինչպիսի՞ն է երեխայի հոգեբանական վիճակը, երբ նա հասնում է դպրոցին։

Երեխան սարսափելի վախեցած էր:

3. Ինչպե՞ս են երեխայի խոսքերն ու գործողությունները արտացոլում նրա ներքին ապրումները։

Նրա վախն ու սարսափը արտացոլված են յուրաքանչյուր արարքի մեջ:

4. Ինչպե՞ս է հեղինակը նկարագրում ցուրտը և երեխայի ֆիզիկական ցավը։

Նաև թիփին աչքերին էր խփում, և երեխան գնում էր՝ փալաս կեպին աչքերին քաշած։

5.Գրի՛ր երեխայի կամ Հարութ քեռու ներքին մենախոսությունը։ Ի՞նչ են նրանք մտածում այս իրավիճակում։

6.Երեխան երգում է՝ «Այսքան ուրախ կյանքը մեր…»։ Ի՞նչ է պատմում այս երգը երեխայի ներաշխարհի մասին։ Ինչո՞ւ է նա ընտրել երգելու ձևը։

Երեխան երգի միջոցով փորձում էր արտացոլել այն վախն ու սարսափը,որը ղգում էր:

7.Նկարագրի՛ր դպրոցը երեխայի տեսանկյունից՝ հաշվի առնելով նրա վախերն ու հույսերը։

Ըստ երեխայի ՝ դպրոցը ցուրտ ուև գորշ մի վայրն էր:

8.Արդյոք Հարութ քեռու վերաբերմունքը երեխայի հանդեպ արդարացված էր։ Փորձի՛ր հիմնավորել կարծիքդ։

Նա չէր հասկանում երեխային:

9.Պատմվածքից դու՛րս գրիր 5 արտահայտություն, որոնք նկարագրում են ցուրտը կամ ցավը։

Երեխան այնքան էր ինքն իրեն ապավինել, այնքան էր մտել ինքն իր մեջ, որ մրմռացող ոտքերը այլևս իրենը չէին։

Այդքան չզգալու տված ցուրտը, այդքան իրենից վանած, արհամարհած ու չարացած ցուրտը մեկեն, վրիժառու խփել էր երեխային։

10.Պատմվածքն ավարտի՛ր այնպես, ինչպես պատկերացնում ես։ Ինչպե՞ս կարող էր երեխան հաղթահարել իր դժվարությունները։

Երեխային անպայման կօգնեին ու կհասկանային բարի մարդիկ, և պատմվածքը ամենաբարի ավարտը կունենար: